Her fıtık ameliyat edilmeli midir? Beklenebilir mi? Ne zaman ameliyat edilmelidir? Bu soruların cevapları burada…
William Shakespeare’in ünlü eseri Hamlet’den hepinizin bildiği bir dize: ‘Olmak ya da olmamak, işte bütün mesele bu’. Evrende var olan siyah-beyaz, gece-gündüz, iyi-kötü gibi ikilemlerin en meşhur örneklerinden biri. Fıtık hastalığında da tartışılan ve tam bir görüş birliğine varılamayan ikilem: Her fıtığı ameliyat edelim mi? Yoksa bekleyelim mi? Ya da hiç mi ameliyat etmeyelim? Kısaca bekleme-ameliyat ikilemi. Bu ikileme açıklık getirmeye çalışacağım.
Kasık fıtıkları
Kasık fıtıklarında en önemli belirtiler girip-çıkan şişlik, bazen ağrı, bazen de sadece yanma şeklinde olabilir. Zamanla büyüyebilirler. Şişlik olmadan sadece kendini ağrı ile gösterebilir. Bunu iyi incelemek gerekir, ancak bu yazımızın konusu değil. Kasık fıtığı olan, şikayet yaratmayan ya da çok az şikayet yapan erkeklerde ameliyat yerine gözlem ile takip çalışmalarında görülmüştür ki; hastaların 1/3‘ü 3 yıl içinde ağrı ve büyüme nedeniyle ameliyat olmuşlar. Yine bu oran 10 yıllık takipte 70%’lere çıkıyor. Bu çalışmalarda hastayı ameliyata götüren en önemli belirleyici ağrı! Erkeklerde kelimesini özellikle vurgulu yaptım. Kadınların kasık fıtığı apayrı bir yaklaşım gerektiriyor. Kadınlarda kasık fıtığı erkeklere nazaran daha az görülmesine karşın, kadınlardaki kasık anatomisinin farklılığı ve fıtığın yerleşim özellikleri nedeni ile hiç gecikmeden ameliyat edilmesi en doğru seçenek!
Öncelikle şunu belirtmek istiyorum; kasık fıtıklarında boğulmaların 75%’i yaşamın ilk 6 ayında görülüyor. Bebeklerde daha sık görülüyor. Yetişkinlerde kasık fıtığı boğulması o kadar da fazla değil. Onun için boğulacak diye telaş etmemeli. Ancak yaşlılarda – 65 yaş üstü ya da 65+ – boğulma oranı 2-3% gibi ve ciddi sorunlar hatta ölüm riski oluşturuyor. Ayrıca 65+’da sık görülen kalp, akciğer ya da böbrek gibi ek sistemik kronik hastalıkları bu durumu daha da karmaşıklaştırır. 65+ için uyarı: Planlı ve hazırlıklı kasık fıtığı ameliyatı, gençler ile aynı güvende yapılabiliyor!
Kasık fıtığı ameliyatında gençler ile yaşlılar – 65 yaş üstü ya da 65+ – arasında ameliyat zamanlaması açısından farklı yaklaşım uygulanabilir. Gençlerde beklenebilir. Unutulmamalı ki; fıtık cerrahisi, hayat kaliteesini artırmak içindir. Ağrı, fıtıkta büyüme, aktivitede kısıtlama, hayat kalitesini olumsuz etkilediğinde ameliyat yapılabilir. 65+’da yaşla beraber dokularda zayıflama nedeniyle kasık fıtıkları daha çabuk büyüme eğilimindedir. Testislere inmiş, geri kaçmayan büyük fıtıkların onarımı daha zordur. O nedenle 65+’da erken planlı ameliyat hem hayat kalitesini artırır hem de olası komplikasyonların daha az görülmesine neden olur.
Kasık fıtığı ameliyatının en önemli sorunlarından birincisi nüks (fıtığın geri gelmesi) ve ikincisi de kronik ağrıdır. Fıtık onarımında yama kullanımı ile nüksler anlamlı oranda azalmıştır; ancak hala yüksektir. Kasık fıtığı ameliyatı sonrası kronik ağrı oranı da 15-20% gibi yüksektir ve genç olmak kronik ağrı açısından risk faktörüdür. Ancak bu riski almamak için gençlerde bekleme yapılabilir iddiası, yukarıdaki paragrafta anlattığım bekleme sonrası hastaların çoğunun sonunda ameliyat olmak zorunda kalması bulgusu ile ters düşmektedir. Bu nedenle cerrahın mutlaka hasta ile ayrıntıları tartışıp, hastanın kendi kararını vermesine yardımcı olması benimsenmelidir.
Kasık fıtıkları için kişisel önerim 65+’da beklememek yönünde, gençlerde ise hemen ile 2 yıl arasında ameliyat edilmelidir diyebilirim. Ancak erken fıtık ameliyatı hem hasta hem de cerrah için rahattır!
Karın duvarı fıtıkları
Yukarıda söylediklerim kasık fıtıkları içindi. Karın duvarının primer fıtıkları olan göbek, epigastrik ve Spigelian fıtıkları da zamanla büyüyebilirler, ağrı yapabilirler. Sağlıklı iken ameliyat olmakta fayda var. Yaş ilerledikçe ortaya çıkabilecek kalp, akciğer, böbreğin kronik hastalıkları bu ameliyatları zorlaştırabilir. Özellikle bu tür fıtıkların küçükleri lokal anestezi ve dikişli teknikler ile onarılabiliyorken, büyüdüklerinde yamalı teknikler ve laparoskopik teknikler devreye girerek işler daha da karmaşık hale gelmektedir. Bunun ötesinde maliyet en son bakılan bir şey olmalıdır ancak ameliyatın karmaşıklığı arttıkça maliyeti de ciddi miktarda artmaktadır.
Ameliyat fıtıkları
Ameliyat fıtıkları apayrı bir başlıktır ve yukarıda anlatılan fıtıklara yaklaşım geçerli değildir. Ameliyat fıtıkları, zamanla büyüme eğilimindedirler ve bu çabuk olmaktadır. Büyük ameliyat fıtıklarının onarımı zorluklar içerir; daha geniş ameliyat, daha büyük yama artmış erken ve geç dönem riskleri içerir. Hemen hemen tüm ameliyat fıtıkları gecikmeden onarılmalıdır. Tek istisna hastanın beklenen yaşam süresinin kısa olması olarak söylenebilir.
57 yaşındayım ve doktorum ameliyat olmam gerektiğini söyledi. Ameliyat olmadan olmaz mı diye araştırma yaparken makalenize ulaştım. Verdiğiniz istatistiklere bakılırsa eninde sonunda bu ameliyatı olacağım. Ağrılı bekleyişin bir faydası olmayacak gibi görünüyor. Verdiğiniz bilgiler için çok teşekkür ederim. Elinize sağlık.
Teşekkür ediyorum. Saygılarımla.
60 yaşındayım. 1.7 cm lik bir epigastrik fıtığım var. Ağrı sızı yok iki kere falan bir şişkinlik oluştu sonra geçti. Ameliyat için bir sene daha beklesem fıtık büyür mü?
Merhaba, bu yolla tıbi görüş ve tavsiyede bulunamayız. Bu blog, bilgilendirme amaçlıdır ve tamamen bilimsel verilere dayanmaktadır. Kişisel görüş içermez. Fıtıklar zamanla büyüyebilir ve sorunlar yapabilir. Bir genel cerrahi uzmanına muayene olarak görüşünü almanız en doğrusudur.