Karın cerrahisi sırasında; dışkıyı veya idrarı bağırsak veya idrar yolu dışında bir kese ya da torbaya yönlendirmek için bazen bir stoma oluşturmak gerekebilir. Ne yazık ki, stoma oluşumu, parastomal fıtık (PSH) gelişme riski de dahil olmak üzere gelecekteki komplikasyonlarla karşımıza çıkabilir. PSH, hemen stomanın yanında ortaya çıkan bir fıtıktır; karın içeriği, örneğin yağlı doku veya bağırsak bu fıtık içinde bulunabilir. PSH göreceli olarak yaygındır ve bağırsak cerrahisinden 2 yıl sonra hastaların yaklaşık 40%’ını etkiler.
PSH komplikasyonları ciddi olabilir ve hastanın yaşam kalitesini olumsuz yönde etkiler. Özellikle PSH; torba takılmasını zorlaştırarak, stoma torbası içeriğinin sızıntı yapmasına ve kokmasına, buna bağlı çevredeki cildi tahriş etmesi nedeniyle, hastaların endişe duymasına ve toplumsal ortamlardan kaçınmasına neden olabilir. PSH aynı zamanda ağrıya ve ciddi sorunlara da neden olabilir; örneğin acil tedaviye ihtiyaç duyan bağırsak tıkanıklığı.
PSH’nin yönetilmesi zordur ve çoğu durumda pahalı torbalarla uzman stoma bakımı gerektirir. Bazı durumlarda, bir cerrah fıtığın onarılması için ameliyat yapabilir, ancak onarım ameliyatının kendisi fıtık nüksünde risk faktörüdür. Bu nedenle; öncelik, PSH oluşumunun durdurulmasıdır.
Hem hasta hem de cerrahi faktörlerin PSH gelişimini etkilediği düşünülmektedir. Cerrahi faktörler, karın duvarındaki stoma kesisinin boyutu ve şekli, stoma oluşturulduğunda ve yama kullanılıyorsa nasıl bir yama kullanıldığı gibi potansiyel olarak önemli hususlar olarak tanımlanmıştır. Bununla birlikte, cerrahların stomaları oluşturmaları çok çeşitlidir ve bu faktörlerin bir PSH gelişme riskini etkileyip etkilemediğini araştırmak için araştırma gerekmektedir. Bu nedenle İngiltere’de CIPHER adı verilen çok merkezli bir çalışma başlatılmıştır. Bu çalışmanın sonuçları açıklandığında; PSH oluş nedenleri, risk faktörleri, önleme açısından neler yapılabileceği daha iyi anlaşılacaktır.
Klinik çalışmalar PSH önlemesinde proflaktik yama kullanılmasının, fıtık oluşum sıklığını azalttığını göstermektedir. Yama kullanımı, Avrupa Fıtık Derneği’nin yayımladığı kılavuzlara girmiştir. Kalıcı stoma açılmasında proflaktik yama kullanılmalıdır.
Klinik çalışmalar PSH önlemesinde profilaktik yama kullanılmasının, fıtık oluşum sıklığını azalttığını göstermektedir. Yama kullanımı, Avrupa Fıtık Derneği’nin yayımladığı kılavuzlara girmiştir.
Kalıcı stoma açıldığında profilaktik yama kullanılmalıdır!