Önsöz: Kasık fıtığı ameliyatı sonrası kronik ağrı, ciddi bir sağlık sorunu olarak karşımıza çıkıyor ve bu konuda daha fazla farkındalık yaratmaya ihtiyaç var. Cerrahlar, bu ağrının önemi ve etkileri konusunda yeterli bilgiye sahip olmayabiliyor, bu nedenle bazı hastalar yaşam kalitelerinde ciddi bozulmalarla baş başa kalıyor. Ağrının nedenleri ve tedavisi genellikle karmaşık bir yapıya sahip, bu alanda ilerleme kaydedilmesi büyük önem taşıyor. Daha yeni yayınlanmış bu makale, konunun önemine dikkat çekerek farkındalık yaratmak için güçlü bir kaynak. Bu nedenle, daha fazla insana ulaşabilmesi adına bu makaleyi Türkçeye çevirdim.
Fıtık Ameliyatı Sonrası Ağrı – Hasta Görüşleri.
Yazarlar: Bullock J, Blackwell S, Keus E, Scheltinga MRM ve Zwaans WAR.
Her yıl dünya genelinde 20 milyondan fazla fıtık onarımı yapılmakta olup, kasık fıtığı cerrahisi sonrası kronik ağrı (CPIP) görülme sıklığının %11’e kadar çıktığı düşünülmektedir [1]. CPIP, kasık fıtığı onarımını takip eden 3 aydan uzun süre devam eden hoş olmayan bir duyusal deneyim olarak tanımlanmaktadır. CPIP biyolojik, psikolojik ve sosyal faktörlerin etkisiyle ortaya çıkmaktadır. Bu makale, CPIP konusunda hastanın bakış açısına odaklanmaktadır.
Bir poliklinik randevusunda hasta, çoğunlukla aktivite sonrasında artan ve sürekli yoğun bir ağrıdan şikayet edebilir. Bu ağrı keskin, yanıcı olabilir ve kasıktan aşağıya inebilir veya bel bölgesine yayılabilir. CPIP, ağrı-depresyon-anksiyete-depresyon-ağrı döngüsüne yol açabilen bitmek bilmeyen bir ağrı olabilir. Hasta, bu ağrı nedeniyle uyuyamadığını belirtebilir; buna rağmen çalışması, partner, eş, ebeveyn veya arkadaş olarak işlev görmesi beklenmektedir. Cinsellik, bir ilişki için önemlidir, ancak CPIP genellikle cinsel ilişkiye izin vermez ve ne yazık ki birçok hasta, bu ağrının ilişkilerinin zarar görmesine ve bazı durumlarda sona ermesine neden olduğunu ifade eder. CPIP yaşayan ebeveynlerin yaşadığı suçluluk duygusunu hayal edebilir misiniz? Birçok hasta, çocuklarını hayal kırıklığına uğrattıklarını, onlarla koşup oynayamadıklarını ya da onları parka götüremediklerini hisseder.
Fıtık cerrahları, CPIP’nin patofizyolojisinin karmaşık olduğunu kabul etmekte olup, bugüne kadar CPIP’yi teşhis etmek için altın standart bir test bulunmamaktadır. Ek görüntülemeler büyük olasılıkla normaldir ve CPIP’nin tedavisine yönelik yüksek kaliteli kanıtlar veya güçlü öneriler sınırlıdır [1]. Artık uluslararası fıtık derneklerinin CPIP’nin tedavisi için evrensel kabul gören öneriler hazırlaması gerekmiyor mu? McMaster Üniversitesi, klinik rehberlerin geliştirilmesinde hastaların da yer alması gerektiğini ve durumları hakkında gerçek deneyime sahip olmaları nedeniyle uzman olarak kabul edilmeleri gerektiğini belirtmektedir. CPIP hastaları ile birlikte çalışılarak hazırlanacak bir algoritma hem hastalara hem de cerrahlara fayda sağlayacaktır. Hasta ve cerrahlar için kabul edilen algoritmalara ve yol haritalarına açık erişim, şeffaflığı artıracaktır.
Son yıllarda Twitter ve Facebook’ta cerrahi yama kullanımını sorgulayan kampanyalar başlatılmış olup, bunlar başlangıçta pelvik taban yama hastalarından gelse de, CPIP hastaları da bu kampanyalara katılmıştır. Sıkça yapılan açıklamalar/paylaşımlar arasında ‘cerrahlar ne zaman bizi dinlemeye başlayacak, vücutlarımızı biz tanıyoruz, bir şeylerin yanlış gittiğini söyleyebiliriz’ yer almaktadır. Bu kampanyacılar, CPIP literatürünü takip eden klinisyenlerin, hastaları önyargısız bir şekilde dinleyip dinlemediğini sorgulamaktadır. Kronik ağrı etrafında bir ‘gaslighting’ kültürünün yani hasta tarafından abartılmış bir durum olduğuna inanmaktadırlar; bu yazının üç yazarı, hem kendi cerrahları tarafından dinlenmediklerini hem de göz ardı edildiklerini bizzat yaşamıştır. Kendilerini, onları daha iyi yapmakla yükümlü olan insanlar tarafından hayal kırıklığına uğratılmış ve başarısızlığa uğratılmış hissettiler. Günümüzde hastalar tedavilerinde aktif rol almak, vücutlarında neler olup bittiğini anlamalarını sağlayacak kaliteli bilgiye ulaşmak ve tedavi kararlarına dahil edilmek istemektedir. İnançsızlık ve dinlenmemek, hastaların gelecekteki klinisyenlere güvenmesini zorlaştırabilir ve yapılacak her görüşmeyi karmaşık hale getirebilir. Doktorların hasta ile nasıl iletişim kurduklarının önemli olduğunu bilmesi gerekmektedir.
Ameliyatın, hastanın yaşam kalitesini geri kazandırması gerekirken durumu daha da kötü hale getirdiği için hastalar öfkelenebilmektedir. Ne yazık ki, tüm cerrahlar CPIP’yi anlamamakta olup, hastalar fiziksel testler, kan değerleri, taramalar vb. normal çıksa da ağrılarının gerçek olduğunu ifade ettiklerinde göz ardı edilebilmektedir. Hastaların reddedilmesi ve “gaslighting” ile karşılaşmaları sonucunda yaşadıkları artan stres ve kaygı, ağrı seviyelerinde artışa yol açabilir [2]. Bir cerrah ağrıyı anlamıyorsa, hastalar başkalarının anlamasını nasıl bekleyebilir? Ne yazık ki bazı hastalar, iş yerinde CPIP ile empati kuramayan ve tekrar tekrar işe gelememelerine veya fiziksel görevleri yerine getirememelerine karşı anlayış göstermeyen işverenler tarafından disiplin cezası ile karşı karşıya kalabilmektedir.
Ameliyat öncesi bilgilendirme sürecinde hastaya yeterli bilgi verilmesi sıkça ihmal edilmektedir. Bir cerrah, (uluslararası) kılavuzların önerdiği üzere cerrahi yamaile bir fıtık onarımının gerekli olduğunu belirlediğinde – tüm hastalar, işlem, ilgili riskler ve olası uzun vadeli olumsuz sonuçlar hakkında bilgi almalıdır. Bugüne kadar, bilgilendirme süreci çoğunlukla bu şekilde yapılmamaktadır. Hastayı tam olarak bilgilendirmek, yazılı veya dijital olarak bilgi sağlamak ve hastalara sorular sorma fırsatı sunmak cerrahın sorumluluğudur. Tedavi için hasta onayı verildikten sonra olumlu bir sonuca ulaşma sorumluluğu her iki tarafa da aittir.
2020 yılında sosyal medyadaki yama paylaşımlarının analizinde mesajların yaklaşık 95%’inin olumsuz bir duygu içerdiği bulunmuş olup, kendi internet araştırmasını yapan olası fıtık hastalarının bu olumsuz algıyı geliştirdiği görülmüştür [3]. Hukuk firmaları da bu konuları kullanarak, ilgili ya da ilgisiz her türlü semptomu olan hastaları dava açmaya teşvik etmekte olup, yetersiz bilgilendirme gerekçesiyle sorumluluk iddialarında bulunmaktadır. Bu davalar hastalara pek fayda sağlamasa da hukuk firmalarının mali kazancına katkı sağlamaktadır. Özellikle Amerika Birleşik Devletleri’nde bu tür iddialar hızla artmakta olup, Avrupa’da da yayılmaktadır. 2022’de Hollanda’da yeni kurulan Tıbbi Uyuşmazlık Komiteleri’ne yama ile ilgili şikayet sürecine başlayan hastaların beklentilerini değerlendiren bir çalışma yapılmıştır [5]. İlginçtir ki hastaların çoğunluğu bu süreci maddi tazminat için başlatmamış olup, esas amaçları duyulmak ve tedavi almaktır.
İçeriği hem olumlu hem de gerçekçi olan sosyal medya sitelerini bulmak zordur. Şubat 2022’de Avrupa Fıtık Derneği (EHS) ile yapılan görüşmelerin ardından ‘Fıtık Hastaları Destek Grubu’ ‘Hernia Patient Support Group’ adlı bir Facebook grubu kurulmuştur. Bu yeni grup, hastaların soru sorması, gerçek bilgiler alması ve birbirlerine destek olması için bir forumdur. Fıtık ile günlük hayatla nasıl başa çıkılacağı konusunda tavsiyeler verilmektedir. Bu grup, kronik ağrı yaşayan bir hasta ve adanmış fıtık cerrahları tarafından birlikte kurulmuştur. Kısa sürede popüler hale gelmiş olup, bu durum hastaların böyle bir destek grubunu beklediğini göstermiştir; bugün itibariyle 5,200’den fazla üyesi bulunmaktadır. Gruba katılan, iyi bilgilendirilmiş hastalar ve cerrahlar tarafından yapılan paylaşımların gözden geçirilmesi sayesinde yanlış bilgilendirmeler önlenmekte, uygunsuz veya öfke içerikli mesajlar silinmekte ve profesyonel görüşler veya tavsiyeler paylaşılmaktadır.
Bu destek grubu, hastaların fıtık cerrahisinde mesh implantlarına güvenmek istediğini, ancak kullanımına yönelik endişelerin hala yaygın olduğunu göstermiştir. Cerrahlar olarak bunu anlamanız ve hastalarınızı rahatlatmak için gereken zamanı ayırmanız gerekmektedir. Bir cerrahın görevi ve sorumluluğu, hastaları iyileşme süreci hakkında bilgilendirmek ve fıtık cerrahisi ile ilgili endişeleri gidermektir. Bu sayede, tedaviden olumlu bir sonuç elde etme sorumluluğu her iki tarafa da aittir.
Sonuç olarak, bu mektubun yazarları, cerrahların hasta endişelerini anlamasını ve gelecekte kronik ağrı karmaşıklıkları ve nasıl en iyi şekilde tedavi edileceğine dair araştırmalar yapılmasını ummaktadır, ancak şu an için bu acıyı çekenlere karşı şefkat ve anlayış gösterilmelidir. Hiçbir cerrah hastanın kronik ağrısı konusunda endişe duymasını artırmamalı.
* Makalenin orjinaline ulaşmak için https://www.frontierspartnerships.org/journals/journal-of-abdominal-wall-surgery/articles/10.3389/jaws.2024.13683/full
Kaynaklar:
- HerniaSurge, G. International Guidelines for Groin Hernia Management. Hernia (2018) 22(1):1–165. doi:10.1007/s10029-017-1668-x
- Lumley, MA, Cohen, JL, Borszcz, GS, Cano, A, Radcliffe, AM, Porter, LS, et al. Pain and Emotion: A Biopsychosocial Review of Recent Research. J Clin Psychol (2011) 67(9):942–68. doi:10.1002/jclp.20816
- Elhage, SA, Thielen, ON, Otero, J, Huber, AT, Grigg, TM, Suddreth, CE, et al. Perceptions and Understanding About Mesh and Hernia Surgery: What Do Patients Really Think? Surgery (2021) 169(6):1400–6. doi:10.1016/j.surg.2020.12.001
- Fadaee, N, Huynh, D, and Towfigh, S. #Mesh: Social Media and Its Influence on Perceptions in Hernia Repair. Am Surg (2020) 86(10):1351–7. doi:10.1177/0003134820964459
- Dijkstra, RI, Elbers, NA, Friele, RD, and Pemberton, A. Medical Dispute Committees in the Netherlands: A Qualitative Study of Patient Expectations and Experiences. BMC Health Serv Res (2022) 22(1):650. doi:10.1186/s12913-022-08021-2