Zayıflama iğnesi olarak da bilinen Ozempic, kullanıma başlaması ile adeta oyun bozdu! Bu blog yazımda bu ilacın, karın duvarı ve fıtık cerrahisinde işleri nasıl değiştirdiğini anlattım.
Ozempic, etken maddesi ‘semaglutide’ olan, haftada bir kez cilt altına enjekte edilen bir ilaçtır. GLP-1 reseptör agonisti sınıfına ait olup, vücuttaki doğal hormonları taklit ederek çalışır. Öncelikle Tip 2 diyabet tedavisinde kullanılmak amacıyla tasarlandı. Özellikle metformin gibi standart ilaçlarla yeterli kan şekeri kontrolü sağlanamayan hastalarda etkilidir. Kan şekerini düşürmenin yanı sıra, kalp-damar sağlığını koruyucu etkisi nedeniyle kalp krizi veya inme öyküsü olanlarda da tercih edilir.
İlacın etki mekanizması, pankreastan insülin salınımını artırmaya, glukagon üretimini azaltmaya ve mide boşalmasını yavaşlatmaya dayanır. Bu süreç tokluk hissini uzatarak iştahı baskılar, bu nedenle diyabet hastalarında ‘yan fayda olarak kilo kaybı’ gözlenir. Ancak kilo verme amacıyla ‘bilinçsizce kullanımı risklidir’; obezite tedavisi için özel olarak formüle edilmiş ‘Wegovy’ isimli versiyonu mevcuttur. Henüz sadece Ozempic satış için Sağlık Bakanlığı onayı almıştır. Unutulmamalıdır ki Ozempic, mutlaka hekim kontrolünde kullanılması gereken ciddi bir ilaçtır.
Bu genel bilgiden sonra bu ilacın karın duvarı ve fıtık cerrahisinde kullanımı ile ilgili konuşmak istiyorum; yazımın asıl amacı budur. Öncelikle Obezite ve Fıtık konusunda yazdığım blog yazımda detaylı bilgi paylaşmıştım. Özellikle kesi yeri fıtıklarının (Ameliyat fıtıkları) başarısına direkt etkisi olan en önemli faktör obezitedir. Obez hastalara ameliyat sonrası komplikasyonlar ve nüks riski artmaktadır. Obeziteyi sınıflamak için ‘Beden Kitle Endeksini’ (BKİ) kullanıyoruz. Bu ölçüme göre, hasta ne kadar obez ise bu komplikasyonlar ve nüks riski o kadar artmaktadır. Tersten söyleyince; obezite ne kadar azaltılır ve kontrol altına alınırsa nüks ve komplikasyonlar o oranda az görülür.
Kesi yeri fıtıkları, zorlu ve karmaşıktır. Obezite ile karın içi basıncın artması, doku iyileşmesinin yavaşlaması ve teknik zorluklar cerrahiyi riskli hale getirir. Bu hastalar ameliyattan önce çok iyi hazırlanmalıdır; bunlardan en önemli nokta ise kilolu iseler zayıflatılmalıdır. Ancak hastaya; git diyet yap, kilo ver, öyle gel demek yeterli olmuyor. Çoğu hasta bunu başaramıyor yada istenen düzeylere kadar zayıflayamıyor. Diyetisyen kontrolünde kal, egzersiz yap demek kolay ama bunu hastanın özellikle yaşlı hastaların yapabilmeleri güçlükler içeriyor. Kesi yeri fıtıkları da zamanla büyür ve işler daha da zora girer. İşte, şimdi bu yeni jenerasyon ilaçlar ile hastalar hızla kilo vermekte ve daha kısa bir sürede ameliyata daha iyi hazırlanmış oluyorlar. Bu ilaçların fıtık cerrahisinde çift etkisi vardır; zayıflamayla azalan karın içi basıncı ve gerginliği sayesinde, kesi yeri fıtıklarında birincil hedef olan primer fasiyal kapama oranı artar ve özellikle HbA1C düşüşüyle sağlanan diyabet kontrolünün iyileşmesi sonucu, ameliyat sonrası enfeksiyon sıklığı azalır ve yara iyileşmesi düzelir.
Uygulamada, hedef kiloya ulaşmak için 3-6 ay önceden başlanmalı, aralıklarla ilerleme kontrol edilmeli ve hedef kiloya ulaşınca fıtık onarımı planlanmalıdır. Buraya kısa bir not düşmek istiyorum; Ozempic, mide boşalmasını yavaşlattığı için anestezi riski oluşturabilir. O nedenle ameliyattan 1 hafta önce kesilmelidir.
Avrupa’da ve Amerika’da yakın ilişki içinde olduğumuz bir çok karın duvarı cerrahisi merkezinde rutin kullanılıyor. Bizim kliniğimizde yaklaşımımız; bu hastaları 3 aylık bir Ozempic tedavisi altına alarak zayıflatmak ve ardından da ameliyat etmek şeklindedir. Bu protokolü, hastalarımıza bir seçenek olarak sunuyoruz artık. Bu hastalar, bu süre zarfında ortalama 10-15 kilo veriyorlar. Elbette, destekleyici protkollerimiz var; özellikle kas kütlesini korumak için egzersiz yapılmalı ve vitamin takviyeleri alınmalıdır.
Daha önceleri, kesi yeri fıtığı olan ve özellikle öldüren şişmanlık denilen (Morbid obez), BKİ’i 40 üzeri çıkan hastaları, direkt obezite cerrahisine gönderip, bir yıl sonra ameliyat etme gibi bir yaklaşımımız vardı. Şimdi buna güncelledik ve artık bu hastalardan büyük bir kısmını Ozempic ile zayıflatma uygulaması ile ilerliyoruz ve sonuçlarımız gayet iyi.
Ozempic ve benzeri ilaçlar için öngörüm, bu tür ilaçların kullanımının özellikle obezitenin azaltılmasında yaygınlaşacağı yönünde. Obezite düzeldikçe insulin, direnci, metabolik sendrom ve tip 2 diyabet de düzelecektir. Bu ilaçların yeni çeşitleri ve hap şeklinde kullanımı yaygınlaşacak. Muhtemelen, nasıl tip 2 diyabet için ömür boyu ilaç kullanılıyor ise bu grup ilaçlar da bu şekilde kullanılacak. Günümüzde morbid obezite için tekil olarak en etkili yöntem bariatrik cerrahidir. Ancak bu ameliyatlar da çok uzak olmayan bir gelecekte, bu grup ilaçların daha ileri modellerinin kullanıma girmesi ile tarihe karışacaktır.